Nieuwjaarsreceptie 6 januari 2025

Lees hier de nieuwjaarstoespraak.

Welkom in ons buitengebied, welkom op Den Treek, welkom op de Leusderheide [kijkend naar de verlichte wanden met foto's in de raadszaal]. Als je hier staat, besef je op wat voor een bijzondere plek wij mogen wonen en werken. Natuur rondom en alle voorzieningen binnen handbereik. Toch neem ik u even mee naar een hele andere plek en een totaal andere periode.

160 jaar terug in de tijd

We steken de oceaan over en gaan zo’n 160 jaar terug in de tijd.
We zijn in de Verenigde Staten van Amerika waar een hevige burgeroorlog woedt. Aan het hoofd van de verscheurde natie staat president Abraham Lincoln.
Na deze bloederige broederstrijd weet hij de eenheid van het land te herstellen. Hij schaft de slavernij af. Versterkt de nationale overheid en moderniseert de economie. Niet voor niets wordt hij door velen gezien als de grootste Amerikaanse president ooit. Honest Abe werd hij door velen liefkozend genoemd.
Waarom vertel ik dit nu aan u? Dat heeft alles te maken met zijn persoonlijkheid.
Hij was anders!

Hij doorleefde oprecht de gruwelen van de oorlog.
Las brieven van moeders die hun zonen waren verloren. Schaamde zich oprecht voor de zonde van de slavernij. Publiekelijk toonde hij zijn emoties en zijn kwetsbaarheid. “Op zijn gegroefde gezicht droeg Lincoln het verdriet van de natie…”
Dat was zijn kracht en daarmee gàf hij kracht aan mensen.
Nu 160 jaar later zijn we in een tijdperk van spierballenpolitiek. Aan de andere kant van de oceaan.
Maar ook in ons eigen land.
Het gaat hard tegen hard.
Wordt er niet naar je geluisterd?
Dan schreeuw je gewoon harder.
Iedereen lijkt overtuigd van het eigen gelijk.
En dat is best knap. Want we leven in een complexe wereld. Met oorlogen en conflicten. En ingewikkelde vraagstukken.
Internationaal.
Landelijk en ook lokaal.
Klimaat, energie, woningmarkt, toenemende zorgkosten, armoede, nieuwkomers, stikstof, landbouw enzovoort.
Vraagstukken waar je niet één-twee-drie antwoord op hebt.
Toch overheerst de stelligheid. Twijfel is er niet bij.

En velen hier aanwezig, niet in het minst mijn lieve en geduldige echtgenote Kim weten dat ook ik zeer overtuigd van mijn gelijk kan zijn. En dat is een feit! Geen discussie over mogelijk.
Maar is er dan echt geen twijfel? En als die er dan wel is waarom wordt die twijfel niet openlijk getoond?
Ik denk dat dat alles te maken heeft met niet durven.
Als je tegenwoordig zegt het antwoord nog niet te weten, of toegeeft dat je een verkeerde inschatting hebt gemaakt, dan wordt dat gezien als een zwakte. Als kwetsbaar. En dat vinden we ingewikkeld. Want dan voelt het minder veilig, minder krachtig. Maar is dat zo?

Terugblik 2024

Vorig jaar was ik er niet op de nieuwjaarsreceptie.
Ik heb een periode niet gewerkt omdat het even op was.
Het duurde lang voordat ik aan mezelf en aan de buitenwereld wilde toegeven dat het niet meer ging.
Het was een grote stap om daarmee mijn kwetsbaarheid te tonen. Bang dat men mij zwak zou vinden.
Maar het bijzondere was, dat toen ik dat eenmaal had gedaan. Toen ik durfde toe te geven dat het op was. Toen kreeg ik complimenten.
Van collega’s, van medebestuurders en van inwoners. Alsof ik een bijzondere prestatie had geleverd door mijn kwetsbaarheid te tonen. Dat vond ik verbazingwekkend.

Net zoals ik verbaasd was om hoeveel mensen in mijn netwerk aan me vertelden dat ze dit ze zelf ook een keer was overkomen. Laten we er samen aan werken dat we weer kwetsbaar mogen zijn. En dat is nog niet zo makkelijk.
Want we denken met elkaar in een maakbare wereld te leven. Een wereld waarin iedereen sterk is. Waarin je elke dag presteert. Kijk op Instagram, TikTok, LinkedIn en al helemaal op Twitter, ja sorry ik noem het echt geen X! Elke dag schijnt de zon. Elke dag doen we leuke dingen. Bereiken we mijlpalen. We delen liever onze succesverhalen dan onze leermomenten.
Hoogleraar Paul Iske van de Universiteit van Maastricht is gespecialiseerd in mislukkingen.
Hij stelt: “Een fout verdient vergeving. Een briljante mislukking verdient waardering”
Juist in onze complexe en dynamische samenleving moeten we open zijn over gemaakte fouten en ze grondig analyseren om herhaling te voorkomen.
In ons leven maken we allemaal fouten, waar we van leren. Dat begint al als kind. Door te vallen leer je fietsen. Door te hoog in een boom te klimmen, leer je waar je grenzen liggen. En ik spreek uit ervaring.

En ja, dat is spannend. Onze zoon van 6 wil graag zelf op straat spelen. Dat vinden we best ingewikkeld. Natuurlijk bespreken we met hem waar hij op moet letten, hoe hij zo veilig mogelijk kan spelen. Tegelijkertijd weten we dat we hem niet kunnen tegenhouden. Stap voor stap gaat hij de grote wereld in. Zal hij zijn neus stoten, er van leren en groeien.
Veiligheid kunnen we niet garanderen of afdwingen met maatregelen. We hebben ook zelf een verantwoordelijkheid als het gaat om veiligheid. Dat geldt in het verkeer, in de samenleving.
Én dat geldt in de natuur.
Ja u, dacht natuurlijk al. Wanneer komt de wolf ter sprake?
In 2024 konden we immers niet om dit dier heen.
Een nieuw fenomeen in onze bossen. Iedereen vindt er iets van.
En geheel volgens de tijdgeest zijn ook de discussies over de wolf hard tegen hard.
Ook ik weet niet hoe het dit zich zal ontwikkelen.
Wat ik wel weet, is dat we ook bij dit onderwerp de echte dialoog missen.
Een dialoog waarin we open staan voor de ander.

Urho Kekkonen, Fins staatsman uit de 20e eeuw zei het heel treffend:
“Veiligheid bereik je niet door muren te bouwen, maar door deuren te openen.”
Stap in de schoenen van Socrates.
Luister echt naar elkaar, probeer elkaar te begrijpen, stel je oordeel uit en durf samen het wat en waarom te onderzoeken. Dat is iets heel anders dan nog harder schreeuwen wat je vindt. Dat vraagt om kwetsbaar durven zijn. Dat is best eng. En dat mag ook. Dat vind ik zelf ook erg lastig, maar het is wel een van mijn goede voornemens.
Alles wat anders is dan we zijn gewend, doet wat met ons. Maakt ons onzeker.
Tegelijkertijd leven we in een tijdperk van verandering.
Er is geen ontkomen aan.
Cultureel antropoloog Jitske Kramer noemt onze huidige tijd een ‘tricky’ tijd. De onzekerheid van de veranderende wereld maakt dat we ons graag verschuilen achter schijnzekerheden en ons te gemakkelijk laten verleiden door schijnbeloftes. Dat geeft ons een gevoel van zekerheid, van veiligheid.

Complexiteit schuiven we opzij zodat het alleen nog lijkt te gaan om goed en fout.
Voor of tegen.
Het maakt de wereld lekker overzichtelijk.
Maar het is een valkuil. Een aloude valkuil.
Zo ook ons vroegere beeld over de Tweede Wereldoorlog.

80 jaar vrijheid

Dit jaar vieren we 80 jaar vrijheid.
80 jaar geleden kwam er een einde aan vijf gruwelijke oorlogsjaren waarin ook inwoners aan onze gemeente werden weggevoerd om nooit meer terug te keren. Afgelopen jaar mocht ik een indrukwekkende reis naar Neuengamme mee maken met een grote groep nabestaanden, pers en andere betrokkenen. Daar vonden we het vanzelfsprekend om tegenover elkaar kwetsbaarheid te tonen. 80 jaar vrijheid!
In onze gemeente zullen we daar uitgebreid bij stilstaan. Onze vrijheid verdient dat.
Zeker nu de wereld in brand staat. Ook in ons land slaat regelmatig de vlam in de pan.
Vreedzame demonstraties monden uit in gevechten. Publieke debatten in scheldpartijen.
En steeds vaker worden, in onze democratische rechtstaat bestuurders, ambtenaren en hulpverleners bedreigd.
Het gebeurt in de steden, het gebeurt in dorpen.
Ook hier in ons Huis van Leusden moeten wij toegangsverboden afgeven en bij de balie beveiligers inzetten vanwege serieuze bedreigingen. Bedreigingen aan het adres van ambtenaren en van bestuurders. Helaas hebben ook mijn gezin en ik dat ervaren. En dat voelt kwetsbaar. Het is echter onacceptabel. Sterker nog het motiveert mij nog meer om dat aan te pakken. Wij blijven als bestuur en organisatie weerbaar! Wij blijven als samenleving weerbaar. Weerbaar door onze kwetsbaarheid bloot te leggen.
Laten we het anders doen. Laten we in het jaar waarin we 80 jaar vrijheid vieren, de basis leggen voor een toekomst in vrijheid.
Een toekomst waarin we naar elkaar luisteren, elkaars verschillen respecteren en naar een ander omkijken.

Naar een ander omkijken

In onze samenleving zijn alle ingrediënten aanwezig. Kijk alleen al naar het brede aanbod voorzieningen, de actieve wijkverenigingen en de vele mensen die zich als vrijwilliger inzetten.
Voorbeelden zijn er te over. Neem een nieuw initiatief als Mantelzorgcafé De Deelgenoten. Een groepje inwoners, zelf mantelzorger, organiseert op vrijdagochtend een café van ontmoeting. Dat doen ze omdat ze weten hoe belangrijk het is je zorgen en ervaringen te kunnen delen. Open en eerlijk. Vanuit hun kwetsbaarheid geven ze elkaar en anderen de kracht die je als mantelzorger nodig hebt.
Hoe mooi is dat?!

Hoogleraar Brené Brown van de Universiteit van Houston deed 12 jaar onderzoek naar kwetsbaarheid. Zij stelt dat kwetsbaarheid geen teken van zwakte is, maar juist de weg naar moed, betrokkenheid en betekenisvolle verbindingen.
Kijkend naar de complexe uitdagingen waar we met elkaar voor staan, pleit ik voor kwetsbaarheid.
Laat de spierballentaal achterwege.
Niet hard tegen hard.
Niet polariseren.
Maar heb echt lef en durf kwetsbaar te zijn.
Abraham Lincoln deed het 160 jaar geleden, tegen alle geldende gedragscodes in.
Dan moeten wij het nu toch ook kunnen?
Ga het echte gesprek aan. Maak verbinding.

Durf elkaar in de ogen te kijken. Ontdek wat je ziet en wat dat met jou en jullie doet.
Weet u wat: dat gaan we gewoon doen!
Ik zou u willen vragen om de persoon die naast u staat in de ogen te kijken. Niets zeggen, gewoon elkaar aankijken.
[Ik zelf ook]
Slechts 1 minuut.
De tijd gaat nu in.

Dank u wel! En gefeliciteerd.
We hebben zojuist met elkaar een experiment gedaan dat in de psychologie geldt als een van de moeilijkste.
Want elkaar echt in de ogen is niet gemakkelijk.
Het is confronterend, intens. Kijkend in de ogen van een ander is er niets meer te verbergen. Dat voelt kwetsbaar. Wij deden het net krap een minuut. Wetenschappelijke experimenten leren dat na een minuut of vijf de hersengolven synchroon gaan lopen. Dat zorgt voor harmonie en verbondenheid. Vanuit elkaars kwetsbaarheid ontstaat een intens contact waar geen gesprek tegenop kan.
Ik wens u allen een jaar van harmonie!

Voordat we met elkaar het glas heffen op het nieuwe jaar, vraag ik nog even uw aandacht voor twee bijzondere momenten. Traditiegetrouw mogen wij twee prestigieuze onderscheidingen uitreiken: de Gemeentepluim én de Annie de Beaufortspeld

De Gemeentepluim

De Gemeentepluim wordt uitgereikt aan mensen en organisaties die Leusden positief op de kaart hebben gezet en kleur geven aan Leusden.
De organisatie die dit jaar de Gemeentepluim verdient doet dit alles en biedt daarnaast bescherming. Aan ons, onze omgeving en aan onze natuur. Wij kunnen altijd rekenen op dit gemotiveerde team van meer dan 30 vrijwilligers. Want zij maken het uit!
De winnaar van de Gemeentepluim 2024 is Brandweerpost Leusden.
Van harte gefeliciteerd! In 2016 ging de pluim naar de Brandweerpost Achterveld, Wij zijn als gemeente trots op al onze geweldige brandweervrijwilligers!

De Annie de Beaufortspeld

Ja dames en heren, dan hebben we nog één onderscheiding te gaan. De Annie de Beaufortspeld. Deze onderscheiding is voor diegene die zich langere tijd op bijzondere wijze maatschappelijk of op sociaal gebied binnen Leusden verdienstelijk gemaakt heeft voor de gemeente of personen.
De persoon die dit jaar deze bijzondere onderscheiding ontvangt zet zich op tal van manieren in voor mensen die het moeilijk hebben en wel een steuntje in de rug kunnen gebruiken. De Annie de Beaufortspeld 2024 is voor de heer Sjef Kemps.
Meneer Kemps u betekent al zo lang, zoveel voor uw medemens. Typerend is uw solidariteit. Die uit zich in onbaatzuchtige betrokkenheid en hartverwarmende inzet voor de ander. Dat deed en doet u als:

• Lid van de werkgroep langdurige zorg GGZ van Platform GGZ Utrecht.
• Als coördinator van het Platform Asielzoekers Leusden.
• Als Vrijwilliger bij Vallei en Horstee.
• Als voorzitter van de stichting Maatschappelijke begeleiding Leusden.
• Als Bestuurslid van het steunfonds vluchtelingen Leusden.
• En als Secretaris van de stichting Wisselwerken Achterveld/Leusden/Oekraïne beter bekend als de WALO.

Ik vind het een enorme eer u te mogen onderscheiden met deze welverdiende Annie de Beaufortspeld.
Van harte gefeliciteerd.